Pachomiana latina

Czytelnik może sobie postawić pytanie, dlaczego postanowiono wydać polski przekład utworów nazywanych powszechnie Pachomiana latina. Utwór ten powstał w 404 roku na prośbę mnichów pochodzenia łacińskiego, którzy przebywali w pachomiańskim klasztorze Metanoia w Aleksandrii. Chcieli oni zapoznać się dokładnie z prawodawstwem pachomiańskim. Św. Hieronim przełożył go na podstawie tekstu greckiego, który stanowił przekład oryginału koptyjskiego. Jeżeli każdy przekład traci na tłumaczeniu, a w przypadku naszego tekstu nie tylko jest to podwójny przekład, ponadto znamy dość dobrze metodę przekładu św. Hieronima, często subiektywną, rodzi się pytanie, dlaczego ten właśnie tekst wybrano z wielkiego dossier tekstów pachomiańskich.

Pierwszym i to bynajmniej nie bagatelnym powodem był fakt, że teksty te istniały już w przekładzie polskim, częściowo opublikowane, częściowo nie: Reguły ukazały się w 26 tomie PSP, Księga Horsiesiego została przełożona na polski przez ks. mgra W. Miliszkiewicza, jako praca magisterska na Papieskim Wydziale Teologicznym w Warszawie, ponadto poczyniono już pewne kroki do przekładu pozostałych tekstów. Zdecydowaliśmy się więc na ich wydanie, bo na przekład innych tekstów greckich, koptyjskich i arabskich dotyczących św. Pachomiusza i monastycyzmu pachomiańskiego trzeba będzie prawdopodobnie jeszcze długo czekać. Teksty oczywiście należało poprawić. Reguły św. Pachomiusza i Księgę Horsiesiego, przełożone na podstawie tekstu A. Boona, należało porównać z wydaniem H. Bachta opatrzonym monumentalnym komentarzem. 

Ale obok tego powodu czysto pragmatycznego był inny, naukowy, o wiele ważniejszy. Reguły św. Pachomiusza stanowią pierwsze chrześcijańskie prawodawstwo zakonne, które wywarło bardzo wielki wpływ na kulturę monastyczną zachodnią, co widać wyraźnie z tablicy zestawionej przez A. de Vogüé OSB i pracy Ch. de Clercqa. Jest ono ważne nie tylko dla poznania monastycyzmu egipskiego, ale również i zachodniego, i cokolwiek byśmy myśleli o przekładzie św. Hieronima, bez wątpienia wywarł on wielki wpływ na tworzenie się terminologii monastycznej Zachodu.