Akwinata

Jest to pierwsze polskie wydanie znakomitego i inspirującego opracowania myśli filozoficznej Tomasza z Akwinu, autorstwa Eleonore Stump, określonej niegdyś mianem „najbardziej nieprawdopodobnego tomisty na świecie” – Akwinata (tyt. oryg. Aquinas).

Zgodnie z zamierzeniem autorki książka ta uwzględnia zarówno historyczny kontekst, w którym formułował swoje koncepcje Doktor Anielski, jak i zestawia dorobek Akwinaty z późniejszymi myślicielami, w tym również współczesnymi. Jak bowiem zauważa Stump:

„Tego rodzaju dwutorowe analizy powinny być przedmiotem wszelkich filozoficznych badań nad tekstami myślicieli z poprzednich epok. Jeśli nie zachowuje się w nich historycznej precyzji, mogą one przynieść filozoficznie interesujące rezultaty, lecz nie da się ich uznać za realne badania nad dorobkiem danej postaci historycznej. Z drugiej strony, jeśli właściwe minionym okresom poglądy przedstawia się w taki sposób, że nie wnoszą one niczego do aktualnych dyskusji, wówczas pozostają one tylko muzealnymi eksponatami, nie zaś żywymi rozmówcami, zdolnymi nadal wpływać na myśl filozoficzną”.

W imię lepszego uwydatnienia światopoglądu Tomasza autorka zrezygnowała z uszeregowania materiału zgodnie ze współczesnym podziałem na dziedziny filozoficzne, decydując się zamiast tego na zachowanie układu mniej więcej odpowiadającego porządkowi właściwemu Summie teologii. Ponadto, również w duchu wierności podejściu Akwinaty, w swoich analizach uwzględnia ona zarówno tematy ściśle filozoficzne, jak i te, które obecnie zaliczylibyśmy raczej do teologii.

Z takiej właśnie perspektywy Stump analizuje po kolei cztery wielkie grupy zagadnień, dotyczących ostatecznego fundamentu rzeczywistości (w tym głównie metafizyki oraz Bożych atrybutów), natury ludzkiej (duszy, sposobu zdobywania wiedzy i wolności), istoty człowieczej doskonałości (na przykładzie trzech cnót: sprawiedliwości, mądrości i wiary), zaś wreszcie relacji Boga względem ludzi (w kontekście wcielenia, pojednania oraz faktu istnienia cierpienia).

Jak pisze w Przedmowie prof. Stump:

„Są takie książki, których napisania mógłby podjąć się tylko młody i niedoświadczony badacz, choć tak naprawdę byłby je w stanie przygotować jedynie dojrzały naukowiec, który wie już wystarczająco dużo, by wzdragać się przed tym zadaniem. Niniejsza praca jest właśnie jedną z nich. Jej bezpośrednim celem jest objaśnienie poglądów Akwinaty z zachowaniem pewnej precyzji historycznej, a także włączenie ich w dialog z analogicznymi dyskusjami, prowadzonymi we współczesnej filozofii”.